در دپارتمانهای استریلیزاسیون بیمارستانها (SPD)، پاکتهای استریل شاید در نگاه اول ساده و کماهمیت به نظر برسند، اما در واقع نقش مهم و اساسی در فرآیند استریلسازی تجهیزات پزشکی دارند. این پاکتهای کوچک، در سکوت اما با اطمینان، ضامن ایمنی بیماران و حفظ کیفیت مراقبتهای پزشکی هستند. با اینکه توجهات بیشتر به ابزارهای بزرگتری مانند بستهبندیهای استریل یا کانتینرهای مخصوص است، اما پاکتهای استریل نقشی غیرقابل انکار در ضدعفونی کردن ابزارهای پزشکی قابل استفاده مجدد دارند.
پاکت استریل یکبار مصرف چیست؟
پاکتهای استریل یکبار مصرف برای ضدعفونی کردن ابزارهای سبک جراحی طراحی شدهاند و بسته به نوع مرکز درمانی کاربردهای متنوعی دارند. در اتاق عمل، بسیاری از ابزارهای پشتیبان مانند قیچی، پنس یا گیرهها در این پاکتها استریل میشوند. همچنین، برای ابزارهای خاص یا کمیاب که تعداد محدودی دارند، استفاده از این پاکتها رایج است.
در کلینیکها و مراکز درمانی نیز از این پاکتها استفاده میشود. ابزارهای جراحی که در مراکز مخصوص بستهبندی و استریل آمادهسازی میشوند، درون این پاکتها قرار گرفته و به مراکز درمانی ارسال میشوند. از آنجا که این پاکتها برای استفاده یکباره طراحی شدهاند، از احتمال آلودگی در فرآیند استریلیزاسیون جلوگیری میکنند.
فرآیند استفاده از پاکت استریل چگونه است؟
برای استفاده از یک پاکت استریل ، مراحل خاصی باید طی شود. ابتدا ابزارها باید بهطور کامل شسته، ضدعفونی و خشک شوند. سپس این ابزارها درون پاکتی با اندازه مناسب قرار میگیرند، بهطوریکه فضای کافی برای نفوذ عامل استریلکننده باقی بماند. یک نشانگر شیمیایی (مثل Type 5 برای بخار و Type 4 یا 1 برای دمای پایین) به پاکت افزوده میشود و سپس درب پاکت به روش خودچسب یا حرارتی بسته میشود.
پس از بسته شدن، اطلاعات مربوطه روی پاکت درج شده و برای استریل شدن به بخش مربوطه منتقل میگردد. فرآیند استریلیزاسیون نیز مطابق با دستورالعمل سازندهی پاکت و تجهیزات انجام میشود.
طبق دستورالعملهای انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا (AORN)، این پاکتها باید در حالت عمودی در دستگاه استریل قرار گیرند و فضای کافی برای تماس عامل استریلکننده و فرآیند خشک شدن حفظ شود. در مواردی که از دو پاکت استفاده میشود (دوپوشهسازی)، باید دقت کرد که پاکت داخلی بهدرستی در پاکت بیرونی جا شود و هر دو پاکت از جنسی مشابه باشند (مثلاً پلاستیک با پلاستیک و کاغذ با کاغذ).
طراحی پاکتهای استریل چگونه است؟
پاکتهای استریل معمولاً از دو ماده تشکیل شدهاند: یک لایه پلاستیک شفاف برای مشاهده آسان محتویات و یک لایه متخلخل مانند کاغذ یا Tyvek®. این طراحی به عامل استریلکننده اجازه میدهد تا به راحتی به ابزار داخل پاکت نفوذ کند و در عین حال از ورود آلودگیهای بیرونی جلوگیری نماید.
کاغذ استفاده شده باید در برابر پارگی مقاوم باشد، پرزدهی کمی داشته باشد و فیلتراسیون مؤثری ارائه دهد تا استریلیتی بسته تا زمان مصرف حفظ شود. همچنین، توانایی کنترل میزان رطوبت نیز از ویژگیهای مهم این لایه است که در فرآیند استریلیزاسیون بخار اهمیت زیادی دارد.
انواع پاکتهای یکبار مصرف و نحوهی انتخاب آنها
پاکتهای استریل در اندازهها و انواع مختلفی عرضه میشوند: پاکتهای آماده با اندازههای استاندارد و رولهای برشپذیر که قابلیت برش در اندازههای دلخواه دارند. انتخاب بین این دو نوع به نیاز و حجم کاری مرکز بستگی دارد. پاکتهای از پیش سایز شده سرعت کار را افزایش میدهند، اما رولها انعطافپذیری بیشتری ارائه میکنند.
یکی از نکات کلیدی در استفاده از پاکت، انتخاب اندازه مناسب آن است. پاکت خیلی کوچک یا خیلی بزرگ میتواند فرآیند استریلیزاسیون را مختل کرده و خطر آلودگی را افزایش دهد. حداقل باید یک اینچ فاصله از لبهها در اطراف ابزار باقی بماند.
برای بسته شدن پاکتها نیز دو روش وجود دارد: خودچسب و حرارتی. پاکتهای خودچسب سریعتر بسته میشوند، اما باید با دقت چسبانده شوند تا درز باز باقی نماند. پاکتهای حرارتی نیاز به دستگاه حرارتی دارند، اما از نظر یکنواختی و اطمینان از بسته بودن درزها عملکرد بهتری دارند.
نکات مهم برای انتخاب پاکت در بخش استریل
تکنسینهای بخش استریل باید هنگام انتخاب پاکتهای استریل به نکات زیر توجه کنند:
-
بازدهی و انعطافپذیری: برای مراکز پرتردد، پاکتهای آماده زمان را کاهش میدهند. اما اگر فضا محدود است، رولهای برشپذیر انعطاف بیشتری دارند.
-
روش بسته شدن: استفاده صحیح از هر دو نوع پاکت نیاز به آموزش دارد. برای اطمینان از صحت مهر و موم، میتوان از نوارهای تست یا رنگهای نشانگر استفاده کرد.
-
تنوع اندازه و ظرفیت انبار: قبل از خرید، اندازههای مورد نیاز را با توجه به ابزارهای موجود ارزیابی کنید.
-
تاریخ انقضا و حفظ استریلیتی: بررسی کنید که آیا پاکت دارای تاریخ انقضا است یا از نوع وابسته به رویداد (Event-related sterility) است.
-
هزینه مصرف: هزینههای جاری را با توجه به حجم مصرف ماهانه و نوع پاکت برآورد کنید. در صورت استفاده از دستگاه حرارتی، هزینههای نگهداری دستگاه نیز باید لحاظ شود.
نکات مهم بالینی برای تیمهای جراحی
برای تیمهای جراحی و پرستاری که با پاکتهای استریل سروکار دارند، ویژگیهای زیر باید مد نظر قرار گیرد:
-
دوام و استحکام: پاکت نباید در حین حمل یا نگهداری پاره شود.
-
قابلیت اطمینان استریلیتی: وجود نشانگرهای خارجی روی پاکتها اطمینان بیشتری برای پرسنل فراهم میکند.
-
سهولت در باز شدن آسپتیک: پاکت باید بهگونهای طراحی شده باشد که بدون تماس با ابزار داخلی باز شود و خطر آلودگی متقاطع را کاهش دهد.
جمعبندی نهایی
انتخاب پاکت مناسب استریل یکبار مصرف، تصمیمی حیاتی برای سلامت بیماران و کارایی پرسنل است. بخش استریل و اتاق عمل باید به صورت مشترک بهترین نوع، اندازه و روش مهر و موم پاکت را انتخاب کنند. همچنین آموزش صحیح استفاده، نگهداری و کنترل کیفیت پاکتها برای تضمین استریلیتی کامل الزامی است.