اهمیت استفاده از تجهیزات محافظ چشمی در محیط‌های درمانی

محافظت از چشم یکی از مهم‌ترین جنبه‌های ایمنی فردی در محیط‌های درمانی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. این در حالی است که طبق توصیه‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، کارکنانی که در محیط‌هایی با احتمال مواجهه با عوامل عفونی کار می‌کنند، باید به‌طور جدی از محافظ‌های چشمی استفاده کنند. این توصیه نه تنها شامل کارکنان بیمارستانی، بلکه هر فردی می‌شود که در مواجهه نزدیک با بیماران یا مواد زیستی قرار دارد.

چرا باید از محافظ چشم استفاده کنیم؟

چشم‌ها یکی از مسیرهای اصلی ورود عوامل بیماری‌زا به بدن هستند. پاشش، اسپری یا قطرات عفونی می‌توانند به‌راحتی از طریق ملتحمه چشم (لایه مخاطی نازک اطراف چشم) وارد بدن شده و موجب عفونت شوند. استفاده از تجهیزات محافظ چشم مانند شیلد صورت، عینک‌های محافظ و محافظ‌های چشمی از ورود این قطرات به چشم جلوگیری می‌کند.

نکته مهم این است که عینک‌های طبی معمولی و لنزهای تماسی هیچ‌گونه محافظت واقعی در برابر قطرات عفونی ندارند. این وسایل برای اصلاح دید طراحی شده‌اند و هیچ مانعی برای ورود اسپری‌ها یا مایعات آلوده به چشم ایجاد نمی‌کنند. بنابراین، استفاده از آن‌ها به‌عنوان محافظ چشم در محیط‌های درمانی به هیچ وجه کافی نیست.

چه کسانی باید از محافظ چشم استفاده کنند؟

تمام کارکنانی که مستقیماً با بیماران در تماس هستند یا در شعاع کمتر از ۶ فوت (حدود ۱.۸ متر) از بیمار قرار می‌گیرند، باید از محافظ چشم استفاده کنند. این شامل پرستاران، پزشکان، تکنسین‌ها و حتی کارکنان پذیرش در بخش‌های درمانی می‌شود.

علاوه بر این، افرادی که در محیط‌های سرشار از مایعات بدنی مانند اتاق‌های جراحی، اورژانس‌ها یا بخش‌های دیالیز فعالیت می‌کنند، در معرض خطر بالاتری قرار دارند و محافظت چشمی برای آن‌ها الزامی است. حتی در فعالیت‌های روزمره مانند گرفتن نمونه خون، شست‌وشوی زخم یا بررسی ترشحات بیماران، احتمال پاشش مایعات وجود دارد و عدم استفاده از محافظ چشم می‌تواند به انتقال بیماری‌هایی مانند هپاتیت، HIV یا حتی ویروس کرونا منجر شود.

در چه موقعیت‌هایی باید محافظ چشم پوشید؟

استفاده از تجهیزات محافظ چشم باید در تمامی موقعیت‌هایی که احتمال پاشش یا اسپری مایعات آلوده وجود دارد، الزامی باشد. این موقعیت‌ها تنها محدود به اعمال تهاجمی نیستند؛ حتی کارهایی مانند باز کردن لوله تخلیه یا بررسی ترشحات بیماران می‌تواند به‌طور ناگهانی باعث برخورد مایعات به صورت و چشم شود.

به همین دلیل، پوشیدن عینک یا شیلد صورت باید به‌عنوان یک استاندارد در تمامی مکان‌هایی مانند:

• اتاق‌های بیماران
• بخش‌های اورژانس
• اتاق‌های عمل
• بخش‌های درمان سرپایی
• اتاق‌های نمونه‌گیری یا پذیرش بیماران

در نظر گرفته شود. پیشگیری از آلودگی چشم در این فضاها به‌مراتب ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان بیماری‌های ناشی از آن خواهد بود.

چگونه محافظ چشم را به‌درستی برداریم؟

جلو و سطح بیرونی محافظ چشم همیشه آلوده در نظر گرفته می‌شود. این یعنی در هنگام برداشتن آن باید کاملاً مراقب باشید تا دست‌ها یا سایر قسمت‌های صورت با قسمت بیرونی تماس پیدا نکنند.

برای برداشتن شیلد صورت که دور سر بسته می‌شود، باید آن را از قسمت پشت سر بگیرید و به‌آرامی از صورت جدا کنید.

برای برداشتن عینک‌های محافظ یا محافظ چشمی، باید مانند برداشتن یک عینک معمولی عمل کنید—یعنی از دسته‌های کناری استفاده کرده و از لمس قسمت جلویی خودداری کنید.

پس از برداشتن محافظ چشم، فوراً باید بهداشت دست‌ها را رعایت کرده و آن‌ها را با آب و صابون یا محلول ضدعفونی‌کننده بر پایه الکل تمیز کنید. عدم رعایت این نکته می‌تواند باعث انتقال آلودگی از محافظ به پوست، دهان یا بینی شود.

نکات تکمیلی برای ایمنی بیشتر

1. بازرسی روزانه تجهیزات محافظ چشم ضروری است. وجود ترک، خراش یا کدری دید می‌تواند کارایی آن را کاهش دهد.
2. ضدعفونی و تمیزکاری منظم پس از هر بار استفاده، به‌ویژه در محافظ‌های چندبار مصرف، باید طبق دستورالعمل سازنده انجام شود.
3. در صورت استفاده از عینک طبی، عینک محافظ باید روی عینک طبی قرار گیرد یا از تجهیزات محافظی استفاده شود که به‌طور خاص برای افراد دارای عینک طراحی شده‌اند.
4. اگر در حین کار احساس کردید که چشم‌ها در معرض خطر هستند، بلافاصله تجهیزات مناسب را تهیه کرده و پیش از ادامه فعالیت آن‌ها را بپوشید. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است.
5. سازمان‌ها و بیمارستان‌ها باید با برگزاری آموزش‌های منظم، فرهنگ استفاده صحیح از PPE (تجهیزات حفاظت فردی) از جمله محافظ چشم را در بین کارکنان نهادینه کنند.

جمع‌بندی

محافظت از چشم، اگرچه ساده به نظر می‌رسد، اما نقش کلیدی در جلوگیری از انتقال بیماری‌های عفونی در محیط‌های درمانی ایفا می‌کند. رعایت اصول صحیح استفاده، نگهداری و برداشتن محافظ‌های چشمی نه‌تنها ایمنی کارکنان را افزایش می‌دهد، بلکه از انتقال بیماری به سایر بیماران نیز جلوگیری می‌کند. بنابراین، چشم‌ها را نباید فراموش کرد؛ آن‌ها مسیر مهمی برای آلودگی هستند که با رعایت چند اقدام ساده، می‌توان از بروز بسیاری از خطرات جلوگیری کرد.

References

Centers for Disease Control and Prevention. (2020, June 3). Infection control guidance for healthcare professionals about coronavirus (COVID-19). https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/infection-control.html (Accessed February 1, 2023)

Centers for Disease Control and Prevention. (2020, October 27). Strategies for optimizing the supply of eye protection. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/ppe-strategy/eye-protection.html (Accessed February 1, 2023)

Centers for Disease Control and Prevention. Sequence for putting on PPE; How to safely remove PPE. https://www.cdc.gov/niosh/npptl/pdfs/PPE-Sequence-508.pdf (Accessed February 1, 2023)