استفاده از ماسکهای تنفسی در محیطهای درمانی، صنعتی و عمومی یکی از پایههای حفاظت فردی به شمار میرود. اما بسیاری از افراد تفاوت بین ماسکهای جراحی و ماسکهای N95 را به درستی نمیدانند. در ادامه، به مقایسه جامع این دو نوع ماسک میپردازیم تا با شناخت بهتر عملکرد، محدودیتها و کاربرد هر کدام، انتخابی آگاهانه داشته باشید.
۱. مجوزها و نظارتهای قانونی
ماسک جراحی:
تحت نظارت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بوده و طبق مقررات بخش 21 CFR 878.4040 تأیید میشود. این نوع ماسک بیشتر به عنوان ابزار پزشکی برای کنترل عفونت بهکار میرود.
ماسک N95:
علاوه بر تأیید FDA، این ماسکها توسط مؤسسات مهمی مانند NIOSH (مرکز ملی ایمنی و سلامت شغلی آمریکا) و OSHA (سازمان ایمنی و بهداشت حرفهای آمریکا) نیز ارزیابی، آزمایش و تأیید میشوند. استاندارد اصلی مورد استفاده برای ماسک N95، بخش 42 CFR Part 84 است.
۲. هدف اصلی استفاده
ماسک جراحی:
دارای مقاومت در برابر مایعات بوده و برای محافظت از کاربر در برابر قطرات بزرگ، ترشحات و پاشش مایعات بدن یا دیگر مواد خطرناک طراحی شده است. همچنین، از بیمار در برابر انتشار ذرات تنفسی کاربر محافظت میکند.
ماسک N95:
با توانایی فیلتر کردن ذرات بسیار کوچک، هم از کاربر و هم از بیمار در برابر میکروارگانیسمها، مایعات بدن و ذرات معلق محافظت میکند. این ماسک در برابر ذرات غیرروغنی در سطح فیلتراسیون N95 عملکرد بسیار بالایی دارد.
۳. محدودیتهای استفاده
ماسک جراحی:
یکبار مصرف بوده و در صورت آسیبدیدگی، آلودگی یا سخت شدن تنفس باید دور انداخته شود.
ماسک N95:
باید پس از هر تماس با بیمار یا فرد آلوده دور انداخته شود. همچنین اگر شکل ماسک تغییر کند، رطوبت بگیرد، آلوده شود یا تنفس سخت شود، باید تعویض گردد.
۴. قابلیت فیلتراسیون
ماسک جراحی:
برای محافظت تنفسی در برابر ذرات معلق در هوا طراحی نشده و در برابر ذرات کوچک کارایی قابلاعتماد ندارد.
ماسک N95:
یک ابزار حفاظت تنفسی حرفهای است و قادر به فیلتر کردن حداقل ۹۵٪ از ذرات معلق در هوا (چه بزرگ و چه کوچک) میباشد.
۵. نشت هوا
ماسک جراحی:
در هنگام تنفس، ممکن است هوا از اطراف ماسک نشت کند که باعث کاهش کارایی آن میشود.
ماسک N95:
در صورتی که بهدرستی روی صورت قرار گیرد (Fit Test)، میزان نشت هوا بسیار کم و ناچیز خواهد بود. این ماسک طراحی شده تا یک آببندی کامل و ایمن بین ماسک و صورت ایجاد کند.
۶. نیاز به تست تناسب (Fit Test)
ماسک جراحی:
نیازی به تست تناسب ندارد.
ماسک N95:
طبق استاندارد OSHA 1910.134 App A، تست تناسب برای هر فرد و نوع ماسک الزامی است تا از عملکرد صحیح ماسک اطمینان حاصل شود.
۷. نیاز به بررسی آببندی هر بار استفاده (User Seal Check)
ماسک جراحی:
نیاز به بررسی آببندی ندارد.
ماسک N95:
هر بار که ماسک N95 پوشیده میشود (donning)، کاربر باید به صورت دستی آببندی و کیپ بودن ماسک را بررسی کند تا از ایمنی کامل در برابر ذرات اطمینان حاصل گردد.
نتیجهگیری: کدام ماسک را انتخاب کنیم؟
انتخاب بین ماسک جراحی و ماسک N95 به نوع محیط کاری، سطح خطر و نوع تماس با ذرات آلوده یا مایعات بدن بستگی دارد:
- اگر در محیطی فعالیت دارید که تماس با مایعات بدن، پاشش یا ترشحات بزرگ رایج است اما خطر استنشاق ذرات ریز وجود ندارد، ماسک جراحی گزینه مناسبی است.
- اگر در معرض ذرات معلق در هوا، آئروسلها یا میکروارگانیسمهای خطرناک قرار دارید، ماسک N95 بهترین انتخاب برای حفاظت تنفسی کامل خواهد بود.
نکته پایانی:
همیشه در هنگام انتخاب ماسک، به استانداردهای بینالمللی، نحوه استفاده صحیح، و شرایط نگهداری و تعویض توجه داشته باشید. استفاده نادرست از حتی بهترین ماسکها میتواند سطح ایمنی را بهطور جدی کاهش دهد.