پوستی که دچار برش و ساییدگی شده باشد، می‌تواند بسیار دردناک بوده و به بروز زخم‌های فشاری منجر شود. ساییدگی پوست اغلب همراه با اصطکاک اتفاق می‌افتد؛ عاملی دیگر که در ایجاد زخم‌های فشاری نقش دارد. اما چگونه می‌توان جلوی این عوامل را گرفت؟ پاسخ در استفاده از پانسمان‌های مناسب برای مراقبت از پوست و زخم نهفته است، مانند پانسمان‌های فومی پنج‌لایه و فناوری نوآورانه پانسمان‌های شفاف.
اصطکاک در برابر برش: تفاوت‌ها را بشناسید و از پوست محافظت کنید
اصطکاک و برش می‌توانند منجر به تخریب پوست شده و در نهایت باعث زخم‌های فشاری دردناک و پرهزینه شوند. درک تفاوت این دو عامل، گامی اساسی در پیاده‌سازی راهکارهای پیشگیری است.
اصطکاک چیست؟
اصطکاک به نیروی مکانیکی‌ای گفته می‌شود که وقتی پوست روی سطح زبر (مانند ملحفه تخت) کشیده می‌شود، به وجود می‌آید.
چگونه باعث آسیب پوست می‌شود:
هنگامی که بیمار به حالت نشسته در تخت قرار می‌گیرد، نیروی جاذبه بدن را به سمت پایین می‌کشد، اما پوست به دلیل تماس با سطح، مقاومت می‌کند. این کشش منجر به آسیب بافت‌های زیرین و محدود شدن جریان خون می‌شود که نهایتاً می‌تواند به نکروز بافتی منجر گردد. اصطکاک می‌تواند به پوست سطحی آسیب برساند و منجر به پارگی و ترک‌خوردگی آن شود.
هم‌افزایی نیروی اصطکاک و برش همراه با فشار، بافت‌ها را بیشتر در معرض آسیب قرار می‌دهد—خطری که معمولاً افراد مسن، بیماران مراقبت‌های ویژه و نوزادان را تهدید می‌کند. همچنین، وضعیت رطوبت و دمای بین پوست و سطح زیر آن (ریزاقلیم) می‌تواند تخریب پوست را تشدید کند.
برش چیست؟
برش (Shear) نیروی مکانیکی‌ای است که به‌صورت موازی با سطح بدن به پوست وارد می‌شود.
چگونه باعث آسیب پوست می‌شود:
زخم‌های فشاری اغلب در ناحیه ساکرال (پایین کمر) رخ می‌دهند. برش زمانی ایجاد می‌شود که استخوان لگن در یک جهت حرکت می‌کند و پوست در جهت مخالف کشیده می‌شود. این نوع آسیب اغلب از بیرون قابل مشاهده نیست.
مبارزه با اصطکاک و برش با پانسمان مناسب
به‌عنوان یک پرستار یا درمانگر، ابزارهای متعددی برای پیشگیری از زخم‌های فشاری در دست دارید. یکی از این ابزارها، پانسمان فومی چندلایه است.
دکتر کوین وو، استاد دانشگاه کوئینز کانادا، می‌گوید:
«مواد این پانسمان‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نیروی برش را در سراسر پانسمان پخش و کاهش می‌دهند.»
پاتریشیا ترنر، متخصص مراقبت از زخم، نیز تأکید می‌کند:
«پانسمان فومی پنج‌لایه با مدیریت نیروهای اصطکاکی، خطر برش را کاهش می‌دهد. همچنین، این پانسمان‌ها ریزاقلیم پوست و محیط زیر پانسمان را نیز کنترل می‌کنند.»
پانسمان شفاف: نوآوری در پیشگیری
پانسمان شفاف OptiView با فناوری HydroCore یک گزینه جدید در جعبه‌ابزار درمانگران است. طراحی شفاف آن به کادر درمان اجازه می‌دهد پوست را بدون برداشتن پانسمان، بررسی کنند. این پانسمان نیز مانند پانسمان‌های فومی در کاهش خطر برش مؤثر عمل کرده و حتی در حمام نیز به پوست چسبیده باقی می‌ماند—تا ۷ روز در برخی موارد.
چه زمانی از پانسمان فومی پنج‌لایه استفاده کنیم؟
ترنر توصیه می‌کند که این نوع پانسمان برای همه بیماران مناسب نیست و باید برای افرادی با عوامل خطر مشخص و روی برجستگی‌های استخوانی به کار رود. او پیشنهاد می‌دهد که مراکز درمانی الگوریتم تصمیم‌گیری یا راهنماهای داخلی برای استفاده بهینه از این پانسمان‌ها تهیه کنند.
ترنر اضافه می‌کند:
«پانسمان پنج‌لایه ابزار کمکی مؤثری در پیشگیری و درمان زخم‌های فشاری است، اما باید در زمان و شرایط مناسب برای بیمار استفاده شود.»
مزیت دیگر اینکه بیماران و خانواده‌ها نیز می‌توانند از این پانسمان‌ها در خانه استفاده کنند، بدون نیاز به مهارت تخصصی.
آیا از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است؟
دکتر وو می‌گوید:
«پیشگیری از زخم‌های فشاری نیاز به رویکردی ترکیبی دارد، و پانسمان فومی پنج‌لایه را می‌توان به‌صورت مقرون‌به‌صرفه به این بسته اضافه کرد.»
مطالعه‌ای نشان داده که استفاده از پانسمان پنج‌لایه در ناحیه ساکرال می‌تواند علاوه بر کاهش زخم‌های بیمارستانی، تا ۶۰۰ هزار دلار در هزینه‌های درمان صرفه‌جویی کند.
چرا درمانگران از این پانسمان استفاده می‌کنند؟
پانسمان Optifoam Gentle EX به‌دلیل مزایای زیر توسط درمانگران توصیه می‌شود:
- کمترین میزان نیروی برشی را منتقل می‌کند.
- پس از حذف نیرو، نیروی باقی‌مانده را به‌خوبی تخلیه می‌کند.
- استفاده آسان و جدا شدن راحت بدون آسیب به پوست، به لطف چسب سیلیکونی ویژه.
پنج لایه منحصربه‌فرد این پانسمان:
- لایه سیلیکونی: چسبندگی ملایم برای کاهش آسیب به پوست
- لایه جاذب: جذب و نگهداری ترشحات، جلوگیری از خیساندن پوست
- لایه انتقال: انتقال رطوبت به لایه جاذب، کاهش نشت
- لایه فومی: جذب بیشتر مایعات و کاهش جمع شدن آن‌ها روی زخم
- فیلم تنفس‌پذیر: محافظت ضدآب در برابر میکروب و آلودگی
نتیجه‌گیری
استفاده از پانسمان مناسب در کنار سایر راهکارهای پیشگیرانه، راهکاری مؤثر و اقتصادی برای حفظ سلامت پوست بیماران است. پانسمان‌های فومی چندلایه و شفاف می‌توانند از اصطکاک و برش جلوگیری کرده و از تخریب پوست پیشگیری کنند.
