اگر از کاتتر استفاده می‌کنید، به کیسه‌ای برای جمع‌آوری ادرار نیز نیاز دارید. این کیسه‌ها برای افرادی به کار می‌روند که پس از جراحی یا به دلیل برخی بیماری‌ها دچار بی‌اختیاری ادرار هستند. کیسه‌های ادرار در اندازه‌های کوچک و بزرگ تولید می‌شوند. تخلیه منظم و شست‌وشوی روزانه آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.
کیسه ادرار چیست؟
کیسه ادرار ابزاری است که ادرار را از طریق یک کاتتر از مثانه جمع‌آوری می‌کند. کاتتر لوله‌ای نازک است که ادرار را مستقیماً از مثانه خارج می‌سازد. استفاده از این سیستم ممکن است پس از جراحی یا در صورت ابتلا به بیماری‌هایی که کنترل ادرار را مختل می‌کنند، ضروری باشد.
انواع کیسه ادرار
کیسه‌های ادرار در دو اندازه مختلف در دسترس هستند:
- کیسه‌های کوچک (کیسه‌های ساق پا): این نوع کیسه‌ها معمولاً روی ران یا ساق پا و زیر لباس بسته می‌شوند و به دلیل اندازه کوچک، قابل‌پنهان کردن هستند. این کیسه‌ها باید همیشه پایین‌تر از سطح کمر قرار بگیرند تا از بازگشت ادرار به داخل بدن جلوگیری شود. این کیسه‌ها برای استفاده در طول روز طراحی شده‌اند و باید هر ۲ تا ۴ ساعت تخلیه شوند.
- کیسه‌های بزرگ (کیسه‌های شبانه): این نوع کیسه‌ها ظرفیت بیشتری نسبت به کیسه‌های کوچک دارند و معمولاً در کنار تخت قرار می‌گیرند. با استفاده از آن‌ها می‌توان تا ۸ ساعت بدون نیاز به تخلیه سپری کرد. این کیسه‌ها برای استفاده شبانه مناسب‌اند.
عملکرد کیسه ادرار
ادرار از طریق کاتتر وارد کیسه می‌شود. معمولاً کیسه‌ها از پلاستیک نرم ساخته می‌شوند و برخی از آن‌ها در بخش پشتی دارای روکش پارچه‌ای هستند تا از تماس مستقیم پلاستیک با پوست جلوگیری شود. در قسمت بالای کیسه، لوله‌ای برای اتصال به کاتتر و در پایین، شیر تخلیه قرار دارد. زمانی که کیسه حدود ۵۰٪ پر شد، باید تخلیه شود.
نحوه تخلیه کیسه ادرار
- زمانی که کیسه تا نیمه پر شد، آن را تخلیه کنید.
- دستان خود را با آب و صابون بشویید.
- مراقب باشید دهانه یا سطح خارجی کیسه با سطوح آلوده تماس نداشته باشد.
- در هنگام تخلیه، کیسه باید پایین‌تر از سطح کمر باشد.
- ادرار را مستقیماً در توالت یا در ظرف مخصوص تخلیه کنید.
- دهانه تخلیه را با الکل و پنبه تمیز کنید.
- پس از تخلیه، شیر یا درپوش کیسه را ببندید و دوباره آن را به پا ببندید.
- دوباره دستان خود را بشویید.
برای جلوگیری از خستگی پا یا تحریک پوست، بهتر است هر روز صبح هنگام تعویض کیسه شبانه، کیسه ساق پا را به پای دیگر ببندید.
نحوه شست‌وشوی کیسه ادرار
- هر روز باید کیسه ساق پا را شب‌ها پس از برداشتن بشویید و صبح کیسه شبانه را تمیز کنید.
- برای شست‌وشو:
- دست‌ها را بشویید.
- کیسه را از کاتتر جدا کنید.
- با محلول یک قسمت سرکه سفید و سه قسمت آب سرد (یا محلول رقیق سفیدکننده و آب) آن را بشویید.
- محلول را در کیسه ریخته، آن را تکان دهید و ۲۰ دقیقه بگذارید خیس بخورد.
- سپس کیسه را با آب سرد بشویید و به صورت وارونه آویزان کنید تا خشک شود.
نحوه تعویض کیسه
- کیسه‌ها معمولاً دوبار در روز تعویض می‌شوند: یک بار صبح و یک بار شب.
- برای تعویض:
- دست‌ها را بشویید.
- ادرار کیسه قبلی را تخلیه کنید.
- یک حوله تمیز زیر محل اتصال کاتتر و کیسه قرار دهید.
- لوله کاتتر را فشار دهید تا از نشت ادرار جلوگیری شود.
- کیسه را با حرکت چرخشی جدا کرده و به حوله منتقل کنید.
- دهانه لوله کاتتر و کیسه جدید را با الکل تمیز کنید.
- کیسه جدید را متصل کرده و از نبود پیچ‌خوردگی در لوله اطمینان حاصل کنید.
- دست‌ها را بشویید.
هر چند وقت یک‌بار باید کیسه را تعویض کرد؟
اگرچه کیسه‌های ساق پا هر چند ساعت یک‌بار باید تخلیه شوند، اما در حالت عادی هر کیسه را می‌توان تا دو هفته استفاده کرد. در صورت تغییر رنگ، بو یا نشت کیسه، باید آن را زودتر تعویض کنید.
چگونه از بوی بد جلوگیری کنیم؟
با تمیز کردن و مراقبت روزانه از کیسه، می‌توان از ایجاد بوی نامطبوع جلوگیری کرد. همیشه با دستان تمیز با کیسه و کاتتر کار کنید و از تماس آن‌ها با سطوح آلوده بپرهیزید. اگر با وجود رعایت موارد بهداشتی بوی بد احساس کردید، ممکن است نشانه عفونت باشد و باید با پزشک مشورت کنید.
مراقبت‌های عمومی از کیسه ادرار
- از کشیدن یا خم شدن بیش‌ازحد کاتتر خودداری کنید.
- هنگام راه رفتن، لوله کاتتر را در دست نگه دارید یا به لباس متصل کنید تا زیر پا نرود.
- لوله باید نه خیلی سفت و نه خیلی شل باشد.
- هنگام خواب، کیسه شبانه را کنار تخت و پایین‌تر از سطح مثانه آویزان کنید و از قرار دادن آن روی زمین پرهیز کنید.
- اگر کاتتر جدا شد یا نشت داشت، با پزشک تماس بگیرید.
- برای جلوگیری از مشکلات گردش خون، بندهای کیسه ساق پا را بیش از حد سفت نبندید.
آیا می‌توان با کیسه شبانه دوش گرفت؟
بله. می‌توانید در حالی‌که کیسه شبانه وصل است، دوش بگیرید. کیسه را به نرده دوش آویزان کنید. توصیه می‌شود صبح‌ها و قبل از تعویض کیسه شبانه با ساق پا، دوش بگیرید. برخی کیسه‌ها دارای درپوش محافظ هستند که از ورود آب جلوگیری می‌کند. پس از دوش، این درپوش باید برداشته و دهانه کیسه با درپوش جداگانه پوشانده شود.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟
در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- ادرار تیره یا بدبو
- وجود خون در ادرار
- سوزش هنگام ادرار
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
- درد در ناحیه مجرای ادرار، مثانه یا کمر
- قرمزی، تورم یا ترشح در ناحیه خروج کاتتر
همچنین اگر بیش از ۶ تا ۸ ساعت ادراری در کیسه جمع نشده یا کاتتر نشت دارد، به پزشک مراجعه کنید.
تفاوت کیسه فولی و کیسه ساق پا چیست؟
در واقع تفاوتی در عملکرد ندارند. اصطلاح “کیسه فولی” به کل سیستم شامل کاتتر، درگاه تخلیه و کیسه اطلاق می‌شود، در حالی‌که “کیسه ساق پا” نوع خاصی از آن برای استفاده روزانه و پوشش زیر لباس است.
آیا می‌توان با کیسه ساق پا خوابید؟
خیر. کیسه ساق پا برای استفاده در حالت نشسته یا ایستاده طراحی شده است. دراز کشیدن با آن ممکن است باعث برگشت ادرار یا سرریز شدن کیسه شود. برای خواب شبانه از کیسه بزرگ‌تر استفاده کنید.
مزایا و معایب کیسه ساق پا
مزیت اصلی آن اندازه کوچک و قابلیت پنهان‌سازی زیر لباس است. اما ظرفیت کم آن ممکن است باعث نیاز به تخلیه مکرر شود. همچنین، بندهای الاستیکی آن ممکن است موجب سایش یا تحریک پوست شوند، به‌ویژه زمانی که کیسه پر باشد.