قلم کوتر چیست؟
قلم کوتر، که با نام‌هایی مانند قلم کوتر مونوپولار، قلم الکتروسرجیکال، یا ESU Pencil (قلم دستگاه جراحی الکتریکی) نیز شناخته می‌شود، یک ابزار پزشکی است که برای برش و انعقاد بافت‌های بدن استفاده می‌شود.
در جراحی‌های الکتریکی، پزشک با استفاده از جریان متناوب فرکانس رادیویی می‌تواند خونریزی را کنترل کند. اغلب این قلم‌ها دارای دکمه‌هایی برای تنظیم حالت برش یا انعقاد هستند و با اکثر دستگاه‌های تولیدکننده جریان الکتروسرجیکال (ESU) سازگارند.
کاربردهای پزشکی قلم کوتر
- برش (Cutting):
برش بافت از طریق جرقه‌های الکتریکی انجام می‌شود که گرمای شدیدی به محل جراحی وارد می‌کنند. جراح با نزدیک نگه‌داشتن الکترود به بافت بدون تماس مستقیم، باعث ایجاد جرقه و تبخیر سریع بافت می‌شود.
- انعقاد (Coagulation):
این فرآیند به دو صورت انجام می‌شود:
- انعقاد نقطه‌ای (Pinpoint): تماس مستقیم یا نزدیک با بافت
- فولگوراسیون (Fulguration): روش غیرتماسی که جریان از فاصله‌ای اندک بین الکترود و بافت جرقه می‌زند و باعث ایجاد لخته می‌شود بدون اینکه بافت تبخیر شود.
- خشک‌سازی (Desiccation):
در این روش، الکترود با بافت تماس مستقیم دارد و باعث کاهش رطوبت سلولی شده و لخته‌ای در محل ایجاد می‌شود.
موارد استفاده قلم کوتر در شاخه‌های مختلف جراحی
قلم‌های کوتر مونوپولار در بسیاری از شاخه‌های جراحی برای برش و کنترل خونریزی استفاده می‌شوند از جمله:
- جراحی قلب
- جراحی اورولوژی
- ارتوپدی
- جراحی پلاستیک و زیبایی
- جراحی زنان و زایمان
- جراحی فک و صورت
- جراحی ستون فقرات
- ENT (گوش، حلق، بینی)
- جراحی چشم
- برخی جراحی‌های دندان
- جراحی‌های عمومی
انواع نوک‌های قلم کوتر (Electrode Tips)
قلم‌های کوتر دارای نوک‌های متنوعی هستند که بسته به نیاز جراحی انتخاب می‌شوند:
- الکترود تیغه‌ای (Knife)
- الکترود کند (Blunt)
- الکترود کروی (Ball)
- الکترود حلقه‌ای (Loop)
- الکترود سوزنی (Needle)
- تیغه بلند شده (Extended Knife)
انواع حالت‌های عملکرد قلم الکتروسرجیکال (Configurations)
- دکمه دستی (Hand Switching)
- پدال پایی (Foot Switching)
- کلید نوسانی (Rocker Switch)
نکات ایمنی در استفاده از قلم کوتر
استریلیزاسیون معتبر با ETO:
قلم‌های کوتر باید توسط فرآیند اتیلن اکساید (ETO) به صورت معتبر استریل شده باشند. این فرآیند شامل موارد زیر است:
- دما: ۵۰ درجه سانتی‌گراد
- فشار: ۱.۲ بار
- رطوبت: ۶۰٪
توجه: قلم‌های کوتر یک‌بار مصرف هستند و نباید مجدداً استریل شوند.
دستورالعمل‌های قبل از استفاده:
- اطمینان از جای‌گیری کامل الکترود در قلم
- فعال‌سازی الکترود فقط توسط جراح یا فرد مسئول
- تأمین اتصال زمین مناسب برای بیمار
- انتخاب فرکانس جریان طبق نظر جراح
- استفاده نکردن از نواحی دارای زخم یا مشکلات پوستی برای اتصال الکترود برگشتی بیمار
- تمیز و خشک بودن پوست قبل از اتصال الکترود برگشتی
- بررسی اتصال صحیح قلم به دستگاه ESU
- استفاده از کمترین توان لازم برای کاهش آسیب
- فشار دادن دکمه برش یا انعقاد برای فعال‌سازی حالت مورد نظر
نقص‌ها و آسیب‌های احتمالی در قلم کوتر
- استفاده از قلم‌های آسیب‌دیده یا معیوب می‌تواند منجر به جراحت برای بیمار یا جراح شود
- تماس نوک الکترود با بافت‌های نامناسب یا ابزار فلزی می‌تواند باعث تخلیه ناخواسته جریان شود (coupling)
- در هنگام عدم استفاده، الکترود باید در محفظه‌ای عایق قرار گیرد نه روی میز عمل
- هرگز نباید قلم را در نزدیکی مواد قابل اشتعال مانند الکل یا اکسیژن فعال رها کرد
تمیزکاری قلم کوتر
- نوک الکترود باید مرتباً با اسفنج تمیز شود
- استفاده از پدهای زبر ممنوع است، زیرا باعث ایجاد خراش و تجمع زغال (eschar) می‌شود
- تجمع زغال باعث افزایش مقاومت و جرقه‌زنی می‌شود
آموزش و دانش استفاده ایمن
ایمنی در استفاده از قلم کوتر تا حد زیادی به دانش، آموزش مناسب و دقت جراح و تیم همراه بستگی دارد.
چگونه مطمئن شویم قلم کوتر ایمن است؟
در زمان خرید قلم الکتروسرجیکال، توجه به نکات زیر اهمیت دارد:
- درزهای اطراف قلم باید به‌طور کامل جوش یا مهروموم شده باشد تا از نفوذ مایعات جلوگیری شود
- قلم با سطح مات چسبندگی بهتری در دست دارد
- پهنای تیغه باید یکنواخت و استاندارد باشد
- سوکت تیغه باید به‌خوبی در PCB لحیم شده باشد
- بسته‌بندی باید دارای نشانگر استریلیزاسیون ETO و دستورالعمل استفاده باشد